Υγειονομικές Βόμβες και Ανθρωπιστική Καταστροφή

Δημοσθένης Παπαμεθοδίου*

Η Υγεία αποτελεί σήμερα έναν από τους βαρύτερα ασθενείς τομείς της ελληνικής κοινωνίας και η «ασθενής» Υγεία κοστίζει πάντα πολύ ακριβά παρά τα πρόσκαιρα οικονομικά «οφέλη» από τις περικοπές. Τα αποτελέσματα της σημερινής κρίσης είναι πλέον ορατά με την πτώση του επιπέδου υγείας του ελληνικού πληθυσμού, όπως καταγράφεται σε πολλές ιατρικές μελέτες που αναφέρονται στη νοσηρότητα, στην αύξηση των ψυχικών διαταραχών και των αυτοκτονιών και στον αποκλεισμό μεγάλων τμημάτων των συμπολιτών μας από την πρόσβαση σε ιατρικές και υγειονομικές υπηρεσίες. Δυστυχώς βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή αν συνυπολογίσουμε την καθυστέρηση εμφάνισης των επιπτώσεων στους δείκτες υγείας. Όλα τα δεδομένα αλλά και η εμπειρία άλλων χωρών από την εφαρμογή ανάλογων μέτρων κατατείνουν ότι βρισκόμαστε στα πρώτα στάδια μίας υγειονομικής-ανθρωπιστικής καταστροφής. Πολλά ξένα ΜΜΕ ασχολούνται συχνά με την κατάσταση της Υγείας στην Ελλάδα και τις συνέπειες των περικοπών σε έναν από τους πιο ευαίσθητους τομείς κοινωνικής πολιτικής επιβεβαιώνοντας την τραγική κατάσταση που οδηγούνται όλο και περισσότεροι κάτοικοι αυτής της χώρας με τους πιο αδύναμους κρίκους (άποροι, χρόνιοι ασθενείς και ανάπηροι) να πρωτοστατούν.

Ο βαθμός υγείας κάθε ανθρώπου εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ανήκει. Η ύπαρξη ανισοτήτων στις ανθρώπινες κοινωνίες συνεπάγεται την άνιση κατανομή των παραμέτρων που επηρεάζουν την υγεία. Οι ανισότητες αυτές δεν εντοπίζονται μόνο στη σύγκριση διαφορετικών κοινωνιών, αλλά και μεταξύ των τάξεων που απαρτίζουν κάθε κοινωνία. Έτσι, σημαντικό ρόλο παίζουν η κοινωνική τάξη, δηλαδή το πώς εντάσσεται κάποιος στην παραγωγική διαδικασία, ποια είναι η σχέση του με τα μέσα παραγωγής, κάτω από ποιες υλικές συνθήκες ζει και η γενικότερη θεώρηση και στάση συμπεριφοράς της κοινωνίας και κάθε μέλους της ως προς την υγεία και την ασθένεια.

Υγεία και Φτώχεια 

Η έκθεση “Black Report” του Υπουργείου Εργασίας της Μ. Βρετανίας το 1982 θεμελίωσε τη σύγχρονη προβληματική για την επιρροή των κοινωνικών ανισοτήτων στην υγεία, αναδεικνύοντας τη διπλάσια θνησιμότητα της κατώτερης κοινωνικής τάξης σε σχέση με της ανώτερης.[TOWNSEND P, DAVINSON N, WHITEHEAD M. Inequalities in Health (The Black Report). Penguin Books, London, 1982:18]

Από τότε πολλές έρευνες απέδειξαν τη σχέση βαθμού υγείας και κοινωνικής τάξης και όσο πιο λεπτομερείς διαστρωματώσεις μελετούνταν τόσο πιο μεγάλες ήταν οι διαφορές στη νοσηρότητα και στη θνησιμότητα. Τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα είναι πιο εκτεθειμένα στις παθογόνες επιδράσεις που ασκεί το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ανήκουν. [LECLERC D. Health Inequalities in European Countries. Gower,Oxfordshire, 1989]. Περιθωριακές ομάδες πληθυσμού στις πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου μπορεί να εμφανίζουν μεγαλύτερη θνησιμότητα από πολλές κοινωνικές ομάδες του τρίτου κόσμου. Στη χώρα μας, έχουν μελετηθεί οι κοινωνικές επιδράσεις στην υγεία, που επιβεβαιώνουν ότι η ποιότητα της υγείας και της περίθαλψης επηρεάζεται καθοριστικά από την εισοδηματική και την κοινωνική κατάσταση του καθενός. Ο Σ. Δοξιάδης, Υπουργός Υγείας στις πρώτες μετά τη μεταπολίτευση κυβερνήσεις, είχε προβεί σε μια σημαντική διαχρονικά διαπίστωση: «το όριο της υγείας είναι η φτώχεια». Εννοούσε ότι οι άνθρωποι στα φτωχά νοικοκυριά έχουν χειρότερη κατάσταση υγείας σε σχέση με τα εύπορα, τα οποία μπορούν να διαθέσουν χρήματα για πρόληψη και περίθαλψη. Με βάση τα στοιχεία του 2011, 3,4 εκατομμύρια συμπολίτες μας βρίσκονται κοντά στο όριο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, ή το 31% του πληθυσμού.

Ο αναπληρωτής καθηγητής της Ιατρικής και πρόεδρος του ΕΟΦ κ. Γιάννης Τούντας αναφέρει: «Η σχέση της οικονομίας με την υγεία είναι πολλαπλά τεκμηριωμένη. Η φτώχεια γεννά την αρρώστια, ενώ ο πλούτος προστατεύει και προάγει την υγεία» και συμπληρώνει: «Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχει σαφής αντιστοιχία ανάμεσα στην οικονομία κάθε χώρας και στην υγεία του πληθυσμού της. Μέχρι και τα 2/3 των διαφορών που παρουσιάζουν οι δείκτες υγείας από πληθυσμό σε πληθυσμό οφείλονται σε οικονομικούς λόγους. Η αύξηση του εισοδήματος οδηγεί σε βελτίωση της υγείας, μιας και παρέχει τη δυνατότητα για καλύτερη κατοικία, για πιο ασφαλές και υγιεινό περιβάλλον, για επαρκή διατροφή, καθώς και για πολλούς άλλους κοινωνικούς και υλικούς παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία. Υψηλότερο εισόδημα σημαίνει επίσης περισσότερους πόρους για πρόληψη, περίθαλψη και άλλες κοινωνικές υπηρεσίες». Οι έρευνες των Μ. Χρυσάκη και Κ. Σουλιώτη «Κοινωνικές ανισότητες στην Υγεία και τις υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα» και των Μ. Χρυσάκη, Ε. Φαγιαδάκη, Ο. Παπαλιού και Η. Σιάτη «Φτώχεια και αποστέρηση στην Υγεία» επισημαίνουν την ελλιπή χρήση των υπηρεσιών υγείας από συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες, που παράλληλα χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού, όπως οι μετανάστες, οι ηλικιωμένοι με πρόβλημα μετακίνησης, τα άτομα με αναπηρία και οι χρόνια πάσχοντες. Σε αυτές τις ομάδες, η ασθένεια επιδρά αρνητικά στο εισόδημα και στην ικανότητα προς εργασία, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που συντηρεί και αναπαράγει τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. «Οι άποροι και φτωχοί, όχι μόνο δεν κάνουν χρήση των προληπτικών υπηρεσιών Υγείας, αλλά καταφεύγουν στα νοσοκομεία όταν η κατάστασή τους είναι ήδη επιβαρυμένη. Γι’ αυτό παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά ημερών παραμονής σε νοσοκομεία και ποσοστά θανάτων εντός νοσοκομείων». 

Μελέτη στο British Medical Journal [David Stuckler, Sanjay Basu, Martin McKee Budget crises, health, and social welfare programmes BMJ 2010; 340] κατάφερε να ποσοτικοποιήσει τη διαπίστωση πολλών άλλων ερευνών για τις συνέπειες των περικοπών των δαπανών υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας.

Η μελέτη χρησιμοποίησε τα στοιχεία του ΟΟΣΑ για την εξέλιξη των κοινωνικών δαπανών, σε σχέση με τα προβλήματα υγείας και τους θανάτους σε 15 ευρωπαϊκές χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τα έτη 1980 – 2005. Αναλύοντας τις διαχρονικές τάσεις, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ύψος των δημόσιων κοινωνικών παροχών είναι αντίστροφο της θνησιμότητας δηλαδή οι θάνατοι μειώνονται όταν αυξάνονται οι δαπάνες, ενώ, όταν περικόπτονται, οι θάνατοι αυξάνονται θεαματικά.

Η έρευνα υπολόγισε ότι, με την περικοπή 80 ευρώ (ανά άτομο και έτος) από τις κοινωνικές δαπάνες του κράτους, αυξάνονται οι θάνατοι που σχετίζονται με τον αλκοολισμό κατά 2,8% (8η αιτία θανάτου παγκοσμίως), η θνησιμότητα των καρδιαγγειακών κατά 1,2% (1η αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες), της φυματίωσης κατά 4,35% και οι αυτοκτονίες κατά 0,62%. Ο αλκοολισμός και τα καρδιαγγειακά είναι περισσότερο συχνά στην κατώτερη κοινωνική τάξη σύμφωνα με πολλές παλαιότερες μελέτες. Αντιθέτως, η αύξηση κατά 80 ευρώ των δαπανών κοινωνικής πρόνοιας, οδηγεί σε πτώση κατά 1.19% της θνησιμότητας (από κάθε αιτία) και ειδικά από τις αυτοκτονίες κατά 3,15%!

Συμπεραίνεται από τη μελέτη του BMJ ότι το όφελος που αποκομίζει μια κοινωνία από την προστασία των ανθρώπινων ζωών σχετίζεται περισσότερο με την αύξηση των δαπανών σε κοινωνικές παροχές παρά με τη γενικότερη αύξηση του ΑΕΠ. Η επεξεργασία των στοιχείων ανέδειξε πως, εάν η αύξηση αφορά τόσο τα έξοδα κοινωνικής πρόνοιας όσο και το ΑΕΠ, η αύξηση των κοινωνικών παροχών οδηγεί σε επταπλάσια μείωση της θνησιμότητας. 

SLIDE BMJ

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, στην κοινωνική πρόνοια περιλαμβάνονται: η υγειονομική περίθαλψη, τα προγράμματα οικογενειακής υποστήριξης, η στέγαση (π.χ. η επιδότηση ενοικίου), τα προγράμματα που στοχεύουν στη διατήρηση της απασχόλησης ή βοηθούν τους ανέργους να βρουν δουλειά, τα επιδόματα ανεργίας, οι συντάξεις γήρατος και η υποστήριξη για τους ανθρώπους με αναπηρίες. Το ύψος των δαπανών κοινωνικής πρόνοιας μπορεί να επηρεάσει (άμεσα ή έμμεσα) την υγεία των πολιτών. Οι ερευνητές αναφέρουν σαν παράδειγμα: «Τα παιδιά στα οποία παρέχεται καλύτερη εκπαίδευση, που παίζουν σε ένα ασφαλές περιβάλλον και ζουν σε καλύτερα σπίτια έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να μεγαλώσουν σωστά και να είναι υγιή, σε σχέση με εκείνα που δεν έχουν αυτές τις προϋποθέσεις. Οι ενήλικες που έχουν μόνιμη δουλειά και ο μισθός τους υπερκαλύπτει τις ανάγκες επιβίωσης, έχουν μικρότερες πιθανότητες να υιοθετήσουν επικίνδυνες συνήθειες (κάπνισμα, αλκοόλ, ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες) και είναι πιθανότερο να ζήσουν περισσότερο» και συμπεραίνουν: «Η διατήρηση των προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας φαίνεται να συνιστά παράγοντα, που εξασφαλίζει την μελλοντική υγεία των πληθυσμών». Αντιθέτως: «η μελέτη αποκαλύπτει ότι οι απλοί άνθρωποι μπορεί να πληρώσουν το τίμημα των περικοπών του προϋπολογισμού, ακόμα και με την ίδια τους τη ζωή». 

Η ανεργία βλάπτει σοβαρά και την υγεία

Έρευνα αμερικανικού πανεπιστημίου που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό «Archives of Internal Medicine» του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ανεργία γενικότερα, από την μακροχρόνια και τις συχνές απώλειες μιας θέσης εργασίας έως και τα σύντομα διαστήματα χωρίς δουλειά, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η αξιοπιστία της έρευνας πηγάζει και από το μέγεθος του πληθυσμού (13.500 άτομα) που μελετήθηκε για 20 περίπου έτη, στη διάρκεια των οποίων καταγράφηκαν 1.061 εμφράγματα.
Μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για έμφραγμα είναι κατά τον πρώτο χρόνο μετά την απώλεια της θέσης εργασίας (αύξηση περίπου 27%), ενώ αυξάνεται σταδιακά στην περίπτωση αλλεπάλληλων απολύσεων. Η πιθανότητα εμφράγματος είναι τριπλάσιος σε όσους αδυνατούν να βρουν σταθερή εργασία στη συνέχεια και φτάνει στο 63% σε αυτούς που έχασαν την δουλειά τους τέσσερις και πλέον φορές το εξεταζόμενο διάστημα. Ο συσσωρευμένος κίνδυνος είναι ανάλογος με το κάπνισμα ως παράγων καρδιαγγειακού κινδύνου (σωρευτική επίπτωση των απολύσεων στην υγεία του ατόμου!!!)

Η έρευνα περιλαμβάνει στις αιτίες του αυξημένου κινδύνου εμφράγματος το άγχος που προκαλεί η ανεργία, την απώλεια της πλήρους υγειονομικής περίθαλψης και ασφάλισης, την αμέλεια της υγείας λόγω της προσπάθειας για ανεύρεση εργασίας και την τάση εγκατάλειψης υγιεινών πρακτικών όπως η ακριβότερη υγιεινή διατροφή και η οργανωμένη σωματική άσκηση, αλλά και συνολικότερα η οικονομική αδυναμία να ανταπεξέλθει κανείς στο κόστος της ιατρικής μέριμνας.

Τι έχει καταγραφεί έως τώρα στη χώρα μας 

Παρά την καθυστέρηση στην εμφάνιση των επιπτώσεων των μνημονιακών πολιτικών στους δείκτες υγείας και πρόνοιας ήδη υπάρχει πληθώρα δεδομένων. Η ανάγκη καταγραφής όσο το δυνατόν περισσότερων στοιχείων ευθύνεται για την τηλεγραφική σταχυολόγησή τους στη συνέχεια.

1. Υπογεννητικότητα: Η ΕΛΣΤΑΤ κατέγραψε σημαντική μείωση των γεννήσεων, κατά 2,7% το 2010. Καταγράφηκαν 114.766 γεννήσεις συνολικά, 93.192 από Ελληνίδες μητέρες, με μείωση 2,6% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Ακόμη μεγαλύτερη ήταν η μείωση των γεννήσεων στις οικογένειες μεταναστών κατά 3,2%, αν και παρουσίαζαν αύξηση μέχρι το 2009.

2. Βρεφική Θνησιμότητα: Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών, το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας αυξήθηκε από 2,7 θανάτους ανά 1.000 παιδιά ηλικίας μέχρι ενός χρόνου πριν την οικονομική κρίση σε 3,8 ανά 1.000 παιδιά μετά την κρίση. «Αυτό συνεπάγεται μια μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης κατά 2-3 χρόνια και μάλιστα βραχυπρόθεσμα», κατά τον καθηγητή Οικονομικών της Υγείας Γιάννη Υφαντόπουλο.

3. Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ): 30 βαρέως πάσχοντες ή πολυτραυματίες καθημερινά και μόνο στο Λεκανοπέδιο βρίσκονται σε λίστα αναμονής για μία θέση σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ενώ 154 κρεβάτια ΜΕΘ (το 25% του συνολικού αριθμού κλινών ΜΕΘ που υπάρχουν στην χώρα μας) παραμένουν σήμερα κλειστά εξαιτίας έλλειψης προσωπικού. Εκτός αυτών, στο τέλος του 2012, οπότε και λήγουν οι συμβάσεις πολλών νοσηλευτών, κλείνουν άλλες 40 με 50 κλίνες! Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά κριτήρια πρέπει να αντιστοιχεί ένας νοσηλευτής ανά ασθενή στις ΜΕΘ, ενώ στη χώρα μας η αντιστοιχία είναι ένας νοσηλευτής προς τρεις ασθενείς. Με βάση το δεδομένο ότι η θνησιμότητα στις ελληνικές ΜΕΘ αγγίζει το 23% και ο κίνδυνος να χάσει τη μάχη με τη ζωή ένας ασθενής που μένει εκτός μονάδας σχεδόν διπλασιάζεται (45%) συμπεραίνεται ότι περισσότεροι από 3.400 βαριά ασθενείς θα μπορούσαν να σωθούν μέσα σ’ έναν χρόνο στην Ελλάδα, εάν λειτουργούσαν αυτές οι 154 κλειστές κλίνες. Προφανές το κόστος για την κοινωνία.
Ταυτόχρονα βάζουν λουκέτο σταδιακά και οι ΜΕΘ στα ιδιωτικά νοσοκομεία, καθώς ο ΕΟΠΥΥ τους οφείλει πολλά χρήματα, με αποτέλεσμα να σταματούν σταδιακά να δέχονται ασθενείς μέσω ασφαλιστικών ταμείων.

4. ΑΝΕΡΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ: Μεταξύ ανεργίας και υποαπασχόλησης λιμνάζει ένας μεγάλος αριθμός γιατρών και γενικότερα υγειονομικών στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, περισσότεροι από ένας στους τέσσερις γιατρούς δεν μπορούν να ζήσουν ασκώντας το επάγγελμά τους. Το ποσοστό ανεργίας στον ΙΣΑ κυμαίνεται σε άνω του 14%, ενώ εάν προστεθούν και όσοι υποαπασχολούνται, το ποσοστό διπλασιάζεται. Αυτό μεταφράζεται σε 7.000 άνεργους ή υποαπασχολούμενους γιατρούς σε σύνολο 27.500 εγγεγραμμένων. Από την ανεργία και την υποαπασχόληση, μαστίζονται περισσότερο οι εξειδικευμένοι γιατροί και κυρίως οι χειρουργικές, παθολογικές και εργαστηριακές ειδικότητες. Όσοι τυχεροί εργάζονται είτε λαμβάνουν εξευτελιστικές αμοιβές είτε παραμένουν απλήρωτοι από κράτος ή ιδιώτες. Ενδεικτικά αναφέροντας, μετά από 13 και 14 χρόνια σπουδών, ο λέκτορας αμοίβεται με 3,8 ευρώ την ώρα. Γιατί να μείνει στη χώρα του; Η χώρα μας πετάει επιστήμονες, που έχει ξοδέψει πολλά χρήματα για τη μόρφωσή τους και άλλα κράτη επωφελούνται από την αθρόα εισαγωγή εξειδικευμένων επιστημόνων. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι δεν υπάρχει γερμανικό νοσοκομείο, που να μην έχει γιατρούς και νοσοκόμες που να ήρθαν πρόσφατα από την Ελλάδα.

5. ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ και ΚΟΝΩΝΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ: Τα στοιχεία από τα πολυϊατρεία των Γιατρών του Κόσμου είναι χαρακτηριστικά. Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν ρίξει όλες τις δυνάμεις τους στην ελληνική επικράτεια γιατί από ύστατο καταφύγιο φτωχών μεταναστών και προσφύγων μεταλλάχθηκαν σε κοινωνικά ιατρεία για τους πιο φτωχούς πατριώτες μας, οι οποίοι έχουν πλέον πενταπλασιαστεί!
Δωρεάν ιατρική και φαρμακευτική φροντίδα και κοινωνική μέριμνα, κάτι που οφείλει και πρέπει να είναι αποκλειστική ευθύνη της Πολιτείας και αυτονόητο για μια οργανωμένη Πολιτεία σε τέτοιας έντασης κοινωνική και οικονομική κρίση, καλύπτεται από ανθρωπιστικές οργανώσεις, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την Εκκλησία, κοινωνικές πρωτοβουλίες και τον ΙΣΑ. Το κράτος, αν δεν προκαλεί γραφειοκρατικά εμπόδια, βρίσκει την αφορμή για να αποσυρθεί από τις υποχρεώσεις του προς τους κατοίκους αυτής της χώρας ενώ διάφοροι άμεμπτοι επιδεικνύουν το φιλανθρωπικό τους έργο.
Αποτελεσματική και οικονομική λύση για πολλά από τα προβλήματα υγείας του ελληνικού πληθυσμού θα μπορούσε να αποτελέσει η εισαγωγή της ομοιοπαθητικής ιατρικής στο ΕΣΥ στο επίπεδο τουλάχιστον των εξωτερικών ιατρείων στα νοσηλευτικά ιδρύματα και στους οργανισμούς στήριξης των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων.

6. NY TIMES: ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΓΙΑΤΡΟΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ «ΡΟΜΠΕΝ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ»
Με τον τίτλο αυτό, το άρθρο απεικονίζει με ρεαλισμό την προσπάθεια των Ελλήνων γιατρών να αντισταθούν στην οικονομική κρίση και να βοηθήσουν όσους το έχουν πραγματικά ανάγκη. Στο άρθρο προβάλλονται η δυσμενής οικονομική συγκυρία που αντιμετωπίζει ο ελληνικός λαός, τα συνεχιζόμενα μέτρα λιτότητας που λαμβάνει η τροϊκανή κυβέρνηση, η εξαθλίωση που υφίσταται ο χώρος της Υγείας και της Πρόνοιας και οι προσπάθειες που καταβάλλουν οι Έλληνες γιατροί για να στηρίξουν τις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες. http://www.nytimes.com/2012/10/25/world/europe/greek-unemployed-cut-off-from-medical-treatment.html?pagewanted=1&_r=5&smid=tw-nytimes&partner=rss&emc=rss&

7. Αυτοκτονίες 

Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέθεσε στη Βουλή ο υπ. Δικαιοσύνης, το 2009 έγιναν 677 απόπειρες αυτοκτονίας, το 2010 έγιναν 830 (αύξηση 25%) και το 2011 έγιναν 927. Για το 2012, έχουν καταγραφεί ήδη 690 περιστατικά μέχρι τον Αύγουστο.
«Οι απόπειρες αυτοκτονίας αυξάνονται στην Ελλάδα της κρίσης», είναι ο τίτλος του ρεπορτάζ του πρακτορείου Reuters για το κύμα αυτοκτονιών που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες στη χώρα μας.
Το άρθρο συνδέει τις αυτοκτονίες, τα κοινωνικά προβλήματα που προκαλούνται από την ύφεση και κυρίως από την λιτότητα λόγω των μνημονίων.

8. Ψυχικές παθήσεις 

Πρόσφατο άρθρο των Financial Times με τον τίτλο «Η κρίση θα αφήσει ανθρώπινα συντρίμμια στην Ελλάδα», περιγράφει τον αντίκτυπο της κρίσης στην ψυχική υγεία των Ελλήνων που επισκιάζεται από τις πιο επείγουσες ανάγκες της πείνας και της φτώχειας.
Όλοι οι τύποι των ψυχικών διαταραχών όπως το άγχος, η κατάθλιψη, οι καταχρήσεις και η αντικοινωνική συμπεριφορά αυξήθηκαν, αναφέρεται σε έρευνες του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών και του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ταυτόχρονα με τη διαρκή συρρίκνωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας (που θα συνεχιστεί έως την ολοκληρωτική τους διάλυση), ο χρόνος αναμονής για ραντεβού έχει αυξηθεί δραματικά.
Η βρετανική εφημερίδα επισημαίνει ότι ακόμα και μετά την “ανάταση” της οικονομίας θα μείνουν πίσω ανθρώπινα συντρίμμια.

9. Μολυσματικές ασθένειες και HIV

Τα κρούσματα HIV(AIDS) σε χρήστες ναρκωτικών έχουν δεκαπλασιαστεί την τελευταία διετία, με αποτέλεσμα να χρειάζεται πρόγραμμα δωρεάν χορήγησης βελονών και συρίγγων, γρήγορη πρόσβαση σε υπηρεσίες απεξάρτησης, καθώς και πρόγραμμα ενημέρωσης για ασφαλείς σεξουαλικές πρακτικές Έχει μελετηθεί ποσοτικώς η αύξηση των κρουσμάτων φυματίωσης όπου έχουν εφαρμοστεί οικονομικά προγράμματα ΔΝΤ, όπως αναφέρονται στους πίνακες. 

Στη μελέτη «Health effects of financial crisis: omens of a Greek tragedy» στο Lancet των Kentikelenis, Karanikolos, Papanicolas, Basu, McKee και Stuckler συνοψίζεται η τραγωδία της ελληνικής κοινωνίας:

10. ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΟ

Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), στην ετήσια έκθεσή του με τίτλο «Κοινωνικό Πορτρέτο της Ελλάδας 2012- Όψεις της κρίσης» αναφέρει συνοπτικά:
«25% σωρευτικά περίπου η ύφεση (όσο 1,5 παγκόσμιος πόλεμος!), 25% η ανεργία, 1,5 εκατομμύριο οι άνεργοι, 2 εκατομμύρια οι φτωχοί, 30% ο κοινωνικός αποκλεισμός, 55% των νέων άνεργοι».
Το Ινστιτούτο Εργασίας (ΙΝΕ) της ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ στην ετήσια έκθεσή του: «Η ελληνική οικονομία και η απασχόληση» αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Οι πολιτικές για τον εξορθολογισμό των δαπανών και την ενοποίηση των παροχών υγείας με την θέσπιση του ΕΟΠΥΥ (2009-2012) υπονομεύτηκαν από την υιοθέτηση και γενίκευση του μοντέλου της «φθηνότερης πρακτικής». Η πολιτική του φθηνότερου μειώνει άμεσα τις δημόσιες δαπάνες υγείας (35% κατά την περίοδο 2010-2012) με αντίτιμο την υποβάθμιση της ποιότητας, της επάρκειας και της ανταποκρισιμότητας των υπηρεσιών υγείας.
Οι αλλαγές στο σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων με τον Ν. 3845/10, Ν.3865/10 αλλά και των άλλων διαδοχικών νομοθετικών παρεμβάσεων κατά την περίοδο 2010-2012 διαμορφώνουν ένα νέο κοινωνικό – ασφαλιστικό θεσμικό πλαίσιο συρρίκνωσης ή κατάργησης κοινωνικο – ασφαλιστικών δικαιωμάτων με άμεσο αποτέλεσμα μεταξύ των άλλων, την μείωση των συντάξεων αλλά και τον περιορισμό ή την κατάργηση των κοινωνικών επιδομάτων, την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων και την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, την μετατόπιση του κέντρου βάρους του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος από το διανεμητικό (κοινωνική αλληλεγγύη) στο κεφαλαιοποιητικό (εξατομικευμένο) σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (βασική σύνταξη, ιδιωτικά συνταξιοδοτικά σχήματα) και την μετεξέλιξη του κράτους-πρόνοιας σε κράτος –φιλανθρωπίας.
Όπως προκύπτει από έρευνα που πραγματοποίησαν γιατροί του Πανεπιστημίου Πατρών, εννιά στους δέκα ασθενείς στη χώρα μας δεν μπορούν πλέον να αγοράσουν τα φάρμακά τους και κατά το 93,8% η δυσκολία αυτή αποδίδεται στην οικονομική κρίση. Πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες δεν έλαβαν τα φάρμακά τους ή παρέλειψαν κάποια δόση λόγω οικονομικής αδυναμίας.
Η σοβαρότητα της κατάστασης της Δημόσιας Υγείας αποδεικνύεται από τον αριθμό των ανασφάλιστων, οι οποίοι με βάση ανεπίσημα νούμερα ανέρχονται σήμερα σε 900.000, μαζί με τα προστατευόμενα μέλη. Πρόκειται για συμπολίτες μας, οι οποίοι ενώ στερούνται πόρων, είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας μπορεί να αντιμετωπίσουν! Πόσο θα κόστιζε η ανεμπόδιστη πρόσβαση στην πρωτοβάθμια περίθαλψη των πιο φτωχών Ελλήνων και πόσο κοστίζει την κοινωνία μας ο αποκλεισμός των άπορων και ανασφάλιστων σε χρόνια νοσήματα και στο προσδόκιμο ζωής; Πόσο κοστίζει στο δημόσιο η παρακολούθηση των ανασφάλιστων εγκύων και πόσο η εμφάνιση επιπλοκών σε βρέφη και μητέρες; 

11. Τι προβλέπει μεταξύ άλλων το Μνημόνιο 3 (Μεσοπρόθεσμο):
• Άνω των 10.000 νοσοκομειακών κλινών κλείνουν με τις προβλεπόμενες συγχωνεύσεις κλινικών – τμημάτων και 50 διασυνδεόμενων νοσοκομείων και όλα αυτά χωρίς την σύνταξη υγειονομικού χάρτη που καταγράφει τις ανάγκες κάθε πόλης ή περιοχής! Πραγματικός στόχος είναι η μείωση του αριθμού των εργαζομένων, ώστε να γίνουν πιο φιλικά προς τους «επενδυτές». Λίαν συντόμως θα ακούσουμε για επενδύσεις από τη γερμανική «Asklepios Group of Hospitals».
• Οι δαπάνες για την Υγεία από 7,507 εκ. ευρώ το 2009 μειώνονται κατά 41,4% στα 4,400 εκατ. ευρώ το 2013.
• Τα Ψυχιατρικά Νοσηλευτικά Ιδρύματα καταργούνται μέχρι το 2015!
• 15.112 αποχωρήσεις υπαλλήλων και μόνο 2.261 προσλήψεις την πενταετία 2012-2016
• Επιβάλλονται εισοδηματικά κριτήρια για τη δωρεάν χορήγηση υγειονομικού υλικού σε παραπληγικούς, τετραπληγικούς, νεφροπαθείς, μεταμοσχευμένους, οροθετικούς κ.ά.
• Καθορίζεται συμμετοχή 50% στους ασφαλισμένους του ΟΓΑ και 30% στους ασφαλισμένους των άλλων Ταμείων επί του συνόλου της δαπάνης, προς συμβεβλημένες ιδιωτικές κλινικές, όταν γίνεται χρήση Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλείων (ΚΕΝ). Χωρίς να εξαιρούνται οι καρκινοπαθείς, οι αιμοκαθαιρόμενοι, οι ψυχικά ασθενείς και οι χρόνια παθολογικά πάσχοντες, ενώ επιβαρύνονται ακόμη και όσοι νοσηλεύονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Μέσα σε όλα τα άλλα, με απόφαση που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, ΦΕΚ Β 3096 23-11-2012, τίθεται σε ισχύ Κοινή Υπουργική Απόφαση που τροποποιεί τους όρους για τα Κλειστά Ενοποιημένα Νοσήλεια και το Ημερήσιο Νοσήλειο στο ΕΣΥ και συγκεκριμένα διπλασιάζει το κόστος παροχής ιατροφαρμακευτικής υποστήριξης για μη μόνιμους κάτοικους της χώρας. [Το θέμα των ΚΕΝ είναι τεράστιο και θα χρειαζόταν ολόκληρο άρθρο για τη σημασία και τις επιπτώσεις του.]
• Περιορίζεται η αποζημίωση φυσικοθεραπειών, λογοθεραπειών, εργοθεραπειών.
• Αυξάνονται τα ποσοστά συμμετοχής και οι κρατήσεις των ασφαλισμένων, πληθαίνουν τα εκτός λίστας φάρμακα, εμποδίζουν την πρόσβαση των ανασφάλιστων, καθιερώνουν αυθαίρετα την αποκλειστική αναγραφή της δραστικής ουσίας και καλύπτουν μόνον τα φθηνότερα γενόσημα φάρμακα, επιβάλλουν κράτηση ενός ευρώ για κάθε συνταγή. [Το τεράστιο θέμα των γενοσήμων έχει αναφερθεί εκτενώς από την εφημερίδα σε παλαιότερα άρθρα.]

12. Βαθαίνει η εμπορευματοποίηση της Υγείας:
Ο νόμος 4071 του Λοβέρδου δημιούργησε την αδιανόητη συνθήκη της πλήρους απελευθέρωσης του ιατρικού επαγγέλματος και έτσι έχει νομιμοποιηθεί η δυνατότητα σε κάθε είδους επιχειρηματία ν΄ ανοίγει πολυϊατρεία και να συμβάλλεται με τον ΕΟΠΥΥ.

13. MINISTERIUM FÜR GESUNDHEIT
Σύντομα το Υπουργείο Υγείας μπορεί κάλλιστα να μετονομαστεί σε παράρτημα του αντίστοιχου γερμανικού υπουργείου. Η τρικομματική κυβέρνηση μέσω της Μνημονιακής Σύμβασης εκχώρησε τις αρμοδιότητες άσκησης πολιτικής Υγείας και Πρόνοιας στη Τρόικα. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του υπουργού «μας» μετά τη συνάντησή του με τον γερμανό ομόλογό του στα πλαίσια των μέτρων του Μνημονίου. «Ζητήσαμε την βοήθεια των τεχνοκρατών της Γερμανίας στο θέμα των Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλίων (DRG’s). Ζητήσαμε τη συνεργασία τους στο management των νοσοκομείων και στις αναπτυξιακές στρατηγικές τις οποίες έχουμε θέσει, όπως είναι ο τουρισμός υγείας, η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού και άλλες πρωτοβουλίες». Η απάντηση του γερμανού υπουργού στο πρόβλημα της ανεργίας και των ανασφαλίστων που απευθύνονται για περίθαλψη σε φιλανθρωπικές δομές, είναι πως μόνο με εύρωστη οικονομία μπορείς να έχεις σύστημα υγείας, και πως μόνο με εύρωστη οικονομία και επενδύσεις, μπορείς να έχεις μια αγορά εργασίας που να λειτουργεί σωστά. Δηλαδή εφόσον δεν έχουμε εύρωστη οικονομία, δεν δικαιούμαστε υπηρεσίες υγείας και είναι φυσικό να απασχολούμαστε σε τριτοκοσμικές συνθήκες. 

Το περίεργο είναι ότι, στο ελληνικό υπουργείο Υγείας λειτουργούν εδώ και καιρό ανάλογες επιτροπές για την υγεία στα πλαίσια της Task Force, αλλά φαίνεται ότι δεν αρκούν. Ήδη η υφυπουργός Υγείας του κρατιδίου Ρηνανίας-Βεστφαλίας προσφάτως επισκέφτηκε και ξεναγήθηκε σε νοσοκομεία της Β. Ελλάδας και ελεγκτές της Τρόικας κάνουν περιοδεία σε ελληνικά νοσοκομεία με σκοπό την αξιολόγησή τους.
Δυστυχώς, όλα τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι ζούμε στη χώρα μας μία πρωτόγνωρη ανθρωπιστική καταστροφή που σύντομα δε θα είναι αντιστρεπτή αν το επιτρέψουμε.

*Ιατρός Νευρολόγος, MSc στην Κλασική Ομοιοπαθητική Ειδικός Γραμματέας και Μέλος ΔΣ ΙΣΑ (εκπρόσωπος ΑΙΚ) http://www.aikmed.gr ΓΓ Ελληνικής Εταιρείας Ομοιοπαθητικής Ιατρικής http://www.homeopathy.gr dpapamethodiou@hotmail.com

Πηγή: Αριστερό Βήμα

inprecor